Đưa cồng chiêng trở về buôn làng

<html> <head> <meta http-equiv="Content-Language" content="en-us"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1252"> <title>&#272;&#432;a c&#7891;ng chiêng tr&#7903; v&#7873; buôn làng</title> </head> <body> <p class="pTitle" align="center"><b><font face="Arial" size="2" color="#0000FF"> &#272;&#432;a c&#7891;ng chiêng tr&#7903; v&#7873; buôn làng</font></b></p> <p class="pHead"><font face="Arial" size="2">Vi&#7879;c &#273;oàn viên thanh niên &#7903; ba huy&#7879;n mi&#7873;n núi S&#417;n Hòa, Sông Hinh, &#272;&#7891;ng Xuân (Phú Yên) gây qu&#7929;, huy &#273;&#7897;ng k&#7867; góp công, ng&#432;&#7901;i góp s&#7913;c &#273;&#432;a c&#7891;ng chiêng tr&#7903; v&#7873; buôn làng là m&#7897;t cách làm r&#7845;t &#273;áng trân tr&#7885;ng.</font></p> <table style="border-collapse: separate" cellSpacing="0" cellPadding="0" width="40" align="right" border="0" id="table6"> <tr> <td> <img border="0" src="dua%20cong%20chieng%20tro%20ve%20voi%20buon%20lang.JPG" width="200" height="150"></td> </tr> <tr> <td class="tLegend"> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2" color="#808080">Thanh niên dân t&#7897;c Ê&#273;ê múa c&#7891;ng chiêng trong l&#7877; h&#7897;i</font></i></td> </tr> </table> <b><font face="Arial" size="2" color="#008000">K&#7867; góp công, ng&#432;&#7901;i góp s&#7913;c</font></b><p class="pBody"> <font face="Arial" size="2">Chúng tôi &#273;&#7871;n xã Ph&#432;&#7899;c Tân, huy&#7879;n S&#417;n Hòa, &#273;&#432;&#7907;c ch&#7913;ng ki&#7871;n c&#7843;nh c&#7843; làng có m&#7863;t &#273;ông &#273;&#7911; và nín l&#7863;ng quây quanh già làng &#273;ang th&#7917; ti&#7871;ng và &#273;ón c&#7891;ng chiêng tr&#7903; v&#7873; buôn làng. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">H&#7871;t chi&#7871;c này &#273;&#7871;n chi&#7871;c khác, vi&#7879;c th&#7917; c&#7891;ng chiêng k&#7871;t thúc khi m&#7863;t tr&#7901;i l&#7845;p ló chút n&#7855;ng v&#7855;t trên nh&#7919;ng tri&#7873;n núi m&#7901; s&#432;&#417;ng. Màn &#273;êm buông xu&#7889;ng trên b&#7841;t ngàn &#273;&#7891;i núi. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Không gian và th&#7901;i gian nh&#432; &#273;&#7863;c quánh trong ti&#7871;ng c&#7891;ng, ti&#7871;ng chiêng lúc tr&#7847;m, lúc b&#7893;ng, lúc r&#7897;n rã, lúc th&#7847;m thì. &#272;ó là lúc bà con&nbsp; dân t&#7897;c &#273;ang chuy&#7879;n trò và báo cáo v&#7899;i th&#7847;n linh theo cách riêng c&#7911;a mình. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Theo l&#7901;i k&#7875; c&#7911;a nh&#7919;ng già làng, c&#7891;ng chiêng bi&#7875;u hi&#7879;n tính c&#7897;ng &#273;&#7891;ng r&#7845;t cao. Trong t&#7845;t c&#7843; các l&#7877; h&#7897;i &#273;&#7871;n nh&#7919;ng công vi&#7879;c nh&#7887; c&#7911;a gia &#273;ình &#273;&#7873;u không th&#7875; thi&#7871;u ti&#7871;ng nói c&#7911;a c&#7891;ng chiêng.</font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">&#272;êm nay, thanh niên và bà con &#7903; buôn làng Ph&#432;&#7899;c Tân s&#7869; m&#7903; h&#7897;i &#273;&#7875; &#273;ón c&#7891;ng chiêng tr&#7903; v&#7873;, tuy nh&#7887; thôi nh&#432;ng c&#361;ng th&#7853;t trang tr&#7885;ng. C&#7843; buôn làng náo n&#7913;c trong&nbsp; khúc t&#7845;u c&#7891;ng chiêng cùng v&#7899;i nh&#7919;ng &#273;i&#7879;u nh&#7843;y Aráp r&#7897;n ràng, chao nghiêng trong men r&#432;&#7907;u c&#7847;n ngây ng&#7845;t…</font></p> <table style="border-collapse: separate" cellSpacing="0" cellPadding="7" width="254" align="left" bgColor="#e8eefa" border="0" id="table7"> <tr> <td> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Tôi th&#7845;y thanh niên &#7903; Cà Lúi, Ph&#432;&#7899;c Tân, Krôngpa, EaLâm &#273;ã nhìn &#273;&#432;&#7907;c vai trò c&#7911;a c&#7891;ng chiêng. Do &#273;ó, h&#7885; &#273;ã góp ti&#7873;n &#273;&#7875; mua c&#7891;ng chiêng. Tôi mong &#7903; các xã khác c&#361;ng nên làm vi&#7879;c này.</font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">&nbsp;B&#7903;i m&#7895;i dân t&#7897;c &#273;&#7873;u có b&#7843;n s&#7855;c riêng, mà v&#259;n hoá dân t&#7897;c thì không th&#7875; m&#7845;t. Nó g&#7855;n li&#7873;n v&#7899;i cu&#7897;c s&#7889;ng c&#7911;a l&#7899;p tr&#7867; sau này. Nh&#432; th&#7871; c&#7891;ng chiêng m&#7899;i t&#7891;n t&#7841;i, m&#7899;i s&#7889;ng &#273;&#432;&#7907;c</font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Ông<strong style="font-weight: 400"> Ka Sô Li&#7877;ng</strong>, nhà nghiên c&#7913;u v&#259;n hóa dân gian</font></td> </tr> </table> <font face="Arial" size="2">Theo anh La Lan Ti&#7871;n, Phó Bí th&#432;&nbsp; &#273;oàn xã Ph&#432;&#7899;c Tân, ng&#432;&#7901;i cùng v&#7899;i &#273;oàn viên thanh niên 8 chi &#273;oàn c&#7911;a xã Ph&#432;&#7899;c Tân t&#7915; &#273;&#7847;u n&#259;m 2003 &#273;ã có quy&#7871;t &#273;&#7883;nh táo b&#7841;o là ph&#7909;c h&#7891;i c&#7891;ng chiêng b&#7857;ng cách v&#7853;n &#273;&#7897;ng &#273;oàn viên thanh niên &#273;óng góp ngày công và ti&#7873;n b&#7841;c. </font> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Anh Ti&#7871;n b&#7843;o t&#7915; khi l&#7885;t lòng m&#7865;, nh&#7919;ng &#273;&#7913;a tr&#7867; ng&#432;&#7901;i Ê&#273;ê &#273;ã &#273;&#432;&#7907;c th&#432;&#7903;ng th&#7913;c âm thanh c&#7911;a c&#7891;ng chiêng qua l&#7877; “th&#7893;i tai”. Khi l&#7899;n lên theo ti&#7871;ng c&#7891;ng chiêng “m&#7915;ng s&#7913;c kho&#7867;”, “m&#7915;ng lúa m&#7899;i”… Nh&#7919;ng &#273;êm t&#7909; t&#7853;p &#7903; nhà rông, ti&#7871;ng c&#7891;ng chiêng vang v&#7885;ng tràn ng&#7853;p c&#7843; núi r&#7915;ng. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">&#272;&#7871;n khi lìa tr&#7847;n, t&#7915; giã cu&#7897;c &#273;&#7901;i thì ti&#7871;ng c&#7891;ng, chiêng bi&#7871;n thành âm h&#432;&#7903;ng u hoài &#273;&#432;a ti&#7877;n. C&#7891;ng Chiêng &#273;ã chung s&#7889;ng v&#7899;i buôn làng &#273;&#7901;i &#273;&#7901;i ki&#7871;p ki&#7871;p. Nên khi &#273;&#432;a ra ý t&#432;&#7903;ng này, anh &#273;ã nh&#7853;n &#273;&#432;&#7907;c s&#7921; h&#432;&#7903;ng &#7913;ng n&#7891;ng nhi&#7879;t không ch&#7881; c&#7911;a &#273;oàn viên thanh niên mà c&#7911;a c&#7843; buôn làng…</font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Già làng Oi Dành &#7903; buôn Ma &#272;&#7881;a, xã Cà Lúi, huy&#7879;n S&#417;n Hòa, ng&#7845;t ngây bên ché r&#432;&#7907;u c&#7847;n, c&#432;&#7901;i mãn nguy&#7879;n: “T&#7915; ngày có b&#7897; c&#7891;ng chiêng già th&#7845;y vui cái b&#7909;ng l&#7855;m. Ma &#272;&#7881;a &#273;ã không ph&#7843;i &#273;i m&#432;&#7907;n c&#7891;ng chiêng &#7903; buôn khác. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Nh&#7919;ng ngày T&#7871;t và l&#7877; h&#7897;i c&#7911;a buôn làng mình vui h&#417;n tr&#432;&#7899;c &#273;ây nhi&#7873;u. Lúc nào t&#7893; ch&#7913;c &#273;ánh c&#7891;ng chiêng thì ngày vui dài l&#7855;m”. B&#7897; c&#7891;ng chiêng 23 chi&#7871;c &#273;&#432;&#7907;c thanh niên trong buôn mua v&#7873; v&#7899;i giá 3 tri&#7879;u &#273;&#7891;ng, c&#7843; buôn quây quanh tr&#7847;m tr&#7891;, xuýt xoa. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Tr&#432;&#7899;c &#273;ây Ma &#272;&#7881;a c&#361;ng có m&#7897;t b&#7897; c&#7891;ng chiêng c&#7911;a Oi Mang. Nh&#432;ng r&#7891;i khi túng quá, Oi Mang c&#361;ng bán &#273;i &#273;&#7875; mua g&#7841;o. T&#7915; &#273;ó, m&#7895;i khi Ma &#272;&#7881;a có l&#7877; h&#7897;i thì ph&#7843;i sang buôn Ma Lúa &#273;&#7875; m&#432;&#7907;n. Thích thì ng&#432;&#7901;i ta cho m&#432;&#7907;n, không thích thì h&#7885; l&#7855;c &#273;&#7847;u. Vì th&#7871;, ngày vui c&#7911;a buôn làng &#273;ã không &#273;&#432;&#7907;c m&#7929; mãn. </font></p> <table style="border-collapse: separate" cellSpacing="0" cellPadding="0" width="40" align="right" border="0" id="table8"> <tr> <td><font face="Arial" size="2"> <img class="lImage" onclick="return showImage(this.src)" height="150" hspace="0" src="http://www.tienphongonline.com.vn/Tianyon/ImageView.aspx?ThumbnailID=76207" width="200" border="1" Hyperlink></font></td> </tr> <tr> <td class="tLegend"> <p align="center"><i><font face="Arial" size="2" color="#808080">L&#7877; &#273;ón c&#7891;ng chiêng c&#7911;a thanh niên xã Cà Lúi </font></i></td> </tr> </table> <font face="Arial" size="2">Ma Kh&#7843;, Bí th&#432; chi &#273;oàn buôn Ma &#272;&#7881;a, ng&#432;&#7901;i &#273;i &#273;&#7847;u trong phong trào góp ti&#7873;n mua c&#7891;ng chiêng nói: “M&#7895;i khi nghe c&#7891;ng chiêng n&#7893;i lên thanh niên &#7903; &#273;ây r&#7845;t mê. </font> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Vì th&#7871;, m&#7845;y anh em mình có suy ngh&#297; là góp ti&#7873;n l&#7841;i mua c&#7891;ng chiêng v&#7873; &#273;&#7875; buôn làng vui h&#417;n, tôi &#273;ã g&#432;&#417;ng m&#7851;u góp tr&#432;&#7899;c”. M&#7897;t b&#7897; c&#7891;ng chiêng tu&#7923; lo&#7841;i t&#7915; 17-23 cái có giá t&#7915; 2,5-3 tri&#7879;u &#273;&#7891;ng. Tuy không ph&#7843;i là kho&#7843;n ti&#7873;n l&#7899;n, nh&#432;ng v&#7899;i thanh niên &#7903; nh&#7919;ng vùng còn khó kh&#259;n nh&#432; Cà Lúi là s&#7921; &#273;óng góp c&#7911;a c&#7843; m&#7897;t n&#259;m. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">H&#7885; gom góp nh&#7919;ng &#273;&#7891;ng ti&#7873;n nh&#7887; t&#7915; ký lúa, ký &#273;&#7853;u, ký khoai qua bao mùa n&#432;&#417;ng r&#7851;y nh&#7885;c nh&#7857;n th&#7845;m &#273;&#7851;m m&#7891; hôi c&#7911;a mình m&#7899;i mua &#273;&#432;&#7907;c b&#7897; c&#7891;ng chiêng nh&#432; hôm nay. Thanh niên &#7903; &#273;ây hi&#7875;u r&#7857;ng không có gì d&#7877; t&#7853;p h&#7907;p &#273;&#432;&#7907;c thanh niên d&#7877; dàng nh&#432; m&#7895;i khi n&#7893;i c&#7891;ng chiêng. </font> </p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Y Keo, m&#7897;t thanh niên trong buôn nói: “Khi có c&#7891;ng chiêng thì thanh niên, ph&#7909; n&#7919; t&#7853;p h&#7907;p r&#7845;t &#273;ông. Có c&#7891;ng chiêng thì vui v&#7867;, r&#7897;n ràng l&#7855;m”. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">&#272;&#7875; t&#7853;p h&#7907;p, v&#7853;n &#273;&#7897;ng thanh niên tham gia vào m&#7897;t phong trào nào &#273;ó nh&#432; giúp nh&#7919;ng h&#7897; neo &#273;&#417;n trong buôn thu ho&#7841;ch v&#7909; mùa, th&#7921;c hi&#7879;n k&#7871; ho&#7841;ch hoá gia &#273;ình… không gì d&#7877; dàng h&#417;n là t&#7893; ch&#7913;c &#273;ánh c&#7891;ng chiêng, nh&#7843;y A Ráp, r&#7891;i l&#7891;ng vào &#273;ó vi&#7879;c v&#7853;n &#273;&#7897;ng.&nbsp; </font></p> <p class="pSubTitle"><b><font face="Arial" size="2" color="#008000">Không &#273;&#7875; “ch&#7843;y máu” c&#7891;ng chiêng</font></b></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Bây gi&#7901; không ch&#7881; có buôn Ma &#272;&#7881;a, mà các buôn Ma Thìn, Ma L&#432;ng &#7903; xã Cà Lúi, trong n&#259;m 2004 &#273;ã có &#273;&#7871;n 3 b&#7897; c&#7891;ng chiêng &#273;&#432;&#7907;c mua v&#7873; t&#7915; s&#7921; &#273;óng góp c&#7911;a thanh niên. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">C&#361;ng n&#259;m 2004, thêm hai xã Ph&#432;&#7899;c Tân, Krôngpa c&#7911;a huy&#7879;n S&#417;n Hoà và Ea Lâm, Ea Bar (Sông Hinh) &#273;&#7873;u có c&#7891;ng chiêng do thanh niên mua v&#7873;.&nbsp; </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Già làng Oi Min &#7903; buôn Ma Thìn tâm s&#7921;: “Dân t&#7897;c mình không th&#7875; b&#7887; c&#7891;ng chiêng. &#258;n &#273;ám ho&#7863;c trong t&#7871;t có c&#7891;ng chiêng m&#7899;i vui. Gi&#7901; l&#7841;i có thanh niên &#7911;ng h&#7897;, mình vui l&#7855;m. Có c&#7891;ng chiêng không s&#7907; phong t&#7909;c c&#7911;a dân t&#7897;c b&#7883; mai m&#7897;t”. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">T&#7841;i huy&#7879;n S&#417;n Hòa, không ch&#7881; &#7903; xã Ph&#432;&#7899;c Tân, mà &#7903; Cà Lúi, Krôngpa vi&#7879;c huy &#273;&#7897;ng &#273;oàn viên thanh niên &#273;óng góp &#273;&#7875; &#273;&#432;a c&#7891;ng chiêng tr&#7903; v&#7873; buôn làng &#273;ã lan t&#7887;a kh&#7855;p các buôn làng. Ng&#432;&#7901;i dân t&#7897;c thi&#7875;u s&#7889; &#7903; S&#417;n Hòa nói chung và Phú Yên nói riêng &#273;ang quy&#7871;t tâm b&#7843;o t&#7891;n v&#259;n hóa c&#7891;ng chiêng. </font></p> <p class="pBody"><font face="Arial" size="2">Ch&#7843; th&#7871; mà trong ngày h&#7897;i v&#259;n hoá các dân t&#7897;c mi&#7873;n &#272;ông Nam b&#7897;, t&#7893; ch&#7913;c t&#7841;i TP Tuy Hòa, khi có ng&#432;&#7901;i h&#7887;i &#273;ùa m&#7897;t già làng có bán m&#7897;t chi&#7871;c c&#7891;ng chiêng nào không, già làng &#273;ã tr&#7843; l&#7901;i th&#7859;ng th&#7915;ng: “Không, tao không bán &#273;âu, tao ph&#7843;i nuôi nó ch&#7913;!”.</font></p> <p align="right"><b><font face="Arial" size="2"><i>Theo TPO</i></font></b></p> </body> </html>

BÌNH LUẬN